Pismo św. wykazuje wolność woli
Bóg zaś objawił nam w swoim Piśmie, że człowiek posiada wolną wolę. Przypominam wam sposób objawienia tej prawdy słowami nie ludzkimi, lecz Boskimi. Najprzód same przykazania Boże nie byłyby człowiekowi pożyteczne, gdyby nie miał wolnej woli. Wszak ona je zachowuje i w ten sposób człowiek dochodzi do obiecanej nagrody. Po to Bóg dał przykazania, by człowiek nie usprawiedliwiał się niewiedzą, jak to Pan w Ewangelii mówi o Judejczykach: ‘Gdybym był nie przyszedł i nie mówił do nich, nie mieliby grzechu. Lecz teraz nie mają wymówki z grzechu swego’ (J 15:22). O jakim grzechu mówi Pan? Przecież tylko o owym wielkim grzechu, którego mieli się dopuścić zabijając Go. Przytoczone słowa Zbawiciela dowodzą, że z góry o tym wiedział. Żydzi nie byli bez winy nawet przed przyjściem do nich Chrystusa w ciele. Podobnie mówi Apostoł: ‘Spada bowiem gniew Boży z nieba na wszelką bezbożność i nieprawość tych ludzi, którzy prawdę Bożą zagłuszają, ponieważ to, co można poznać o Bogu, jest dla nich jawne, gdyż Bóg im to objawił. Bo niewidzialne Jego przymioty, nawet wiekuista moc Jego i Bóstwo, od stworzenia świata przez dzieła Jego dla umysłu widzialne się stały, tak że od winy wymówić się nie mogą’ (Rz 1:18-20). Apostoł nazywa ich ‘niewymówionymi’, bo nie uznaje usprawiedliwienia, jakim zwykle posługuje się pycha ludzka: gdybym wiedział, uczyniłbym; dlatego nie uczyniłem, że nie wiedziałem, albo: gdybym wiedział, uczyniłbym; dlatego nie uczynię, że nie wiem. To usprawiedliwienie traci swą moc, kiedy ludzie otrzymują przykazanie lub gdy udziela się im pouczenia, jak unikać grzechu.
Nie wolno obciążać Boga odpowiedzialnością za własne grzechy
Lecz są ludzie, którzy usiłują zasłonić się Bogiem. Do nich zwraca się Apostoł Jakub: ‘Niech nikt doznając pokusy nie mówi, że przez Boga jest kuszony, albowiem Bóg nie podlega pokusie do złego i sam nikogo nie kusi. Lecz każdego kusi pociąg i przynęta pożądliwości. A dopiero potem, gdy pożądliwość owoc wydaje, rodzi grzech, a grzech dokonany rodzi śmierć’ (1:13-15). Tym, którzy szukają podobnego usprawiedliwienia, Księga Przypowieści Salomona odpowiada: ‘Nierozsądek męża gwałci drogi jego; Boga oskarża w sercu swoim’. (18:22 LXX-19:3). A Autor Eklezjastyka mówi: ‘Nie mów: ze względu na Pana odstąpiłem, czego On nienawidzi, nie czyń. Nie mów: On mnie w błąd wprowadził, bo Mu nie potrzeba człowieka grzesznego. Wszelkiej obrzydliwości Pan nienawidzi i nie podoba się bojącym się Go. On na początku stworzył człowieka i pozostawił go w mocy rady jego. Jeśli będziesz chciał, zachowasz prawa i wiarę miłą. Kładzie przed tobą ogień i wodę; do czegokolwiek chcesz, wyciągnij rękę swoją. Przed obliczem człowieka życie i śmierć, a cokolwiek mu się podoba, będzie mu dane’ (15:11-18). Oto bardzo jasno widzimy, jak wyraźnie Pismo św. podkreśla wolność woli.
Zobowiązując wolę, Boże przykazania zakładają, że jest ona wolna
Co znaczy, że Bóg na tylu miejscach Pisma św. każe zachować i wypełniać wszystkie swoje przykazania? Po co rozkazuje, jeśli nie ma wolnej woli? Dlaczego za Psalmistą głosić, że szczęśliwym jest ten, którego ‘wola była w Zakonie Pańskim’? (Ps 1:7). Czy nie oznacza to, że człowiek przy pomocy woli opiera się na prawie Bożym? A wiele przykazań imiennie odwołuje się do woli, jak np.: ‘Nie daj się zwyciężyć złu’ (Rz 12:21) i inne podobne: ‘Nie bądź jak koń i muł, które nie mają rozumu’ (Ps 31:9); ‘Nie odtrącaj rad matki swojej’ (Prz 1:9); ‘Nie bądź we własnych oczach mądrym’ (Prz 3:7); ‘Nie odstępuj od karności Pańskiej’ (Prz 3:11); ‘Nie zaniedbuj Zakonu’ (Prz 3:1; 4:2); ‘Nie uchylaj się dobrze czynić biednemu’ (Prz 3:27); ‘Nie dopuszczaj się zła względem przyjaciela’ (Prz 3:29); ‘Nie słuchaj chytrej niewiasty’ (Prz 5:3); ‘Nie chciał zrozumieć, aby dobrze czynić’ (Ps 35:4); wreszcie: ‘Nie przyjęli karności’ (Prz 1:29), i tyle jeszcze innych niezliczonych tekstów Starego Testamentu wskazuje na wolną wolę człowieka. Ten sam dowód z nie mniejszą oczywistością znajdujemy w Księgach Nowego Testamentu w Ewangeliach i Listach apostolskich, gdzie czytamy: ‘Nie skarbcie sobie skarbów na ziemi’ (Mt 6:19), ‘Nie bójcie się tych, którzy zabijają ciało’ (Mt 10:28), ‘Kto chce za Mną iść, niech się zaprze samego siebie’ (Mt 16:24), ‘Pokój na ziemi ludziom dobrej woli’ (Łk 2:14). Tak samo słowa Apostoła Pawła: ‘Niechaj czyni, co zechce; nie zgrzeszy, jeżeli wyjdzie za mąż. Ale i ten, kto, wolny od przymusu, będąc panem swojej woli, powziął mocne postanowienie i w sercu swoim rozważył zachować córkę swą dziewicą, dobrze czyni’ (1 Kor 7:36-37). Podobnież mówi w dalszym ciągu tegoż Listu: ‘Jeżeli bowiem to czynię z własnej woli, mam zapłatę’ (9:17), oraz gdzie indziej wyrażając się, jak następuje: ‘Bądźcie trzeźwi, jak należy, i nie grzeszcie’ (15:34). Także w Drugim Liście do Koryntian czytamy: ‘Aby jak ochocza była chęć, tak też było i wykonanie z tego, co macie’ (8:11). Do Tymoteusza zaś zwraca się św. Paweł: ‘Bo gdy miłowały [wdowy] dobrobyt żyjąc w Chrystusie, chcą iść za mąż’ (1 Tm 5:11). W Drugim Liście do tego samego ucznia swojego stwierdza: ‘Lecz wszyscy, którzy chcą żyć zbożnie w Chrystusie Jezusie, prześladowania cierpieć będą’ (3:12). Samego zaś Tymoteusza napomina w następujący sposób: ‘Nie zaniedbuj danej ci łaski’ (1 Tm 4:14), a do Filemona mówi: ‘Żeby dobrodziejstwo twoje nie było jakoby z przymusu, ale z twojej woli’ (Flm 14). Nawet niewolników upomina, by panom swoim ‘służyli z serca z dobrą wolą’ (Ef 6:6-7). Podobnie Jakub Apostoł poucza: ‘Nie błądźcie, bracia moi, i nie miejcie wiary w Pana naszego Jezusa Chrystusa ze względu na osoby’ (2:1), oraz: ‘Nie uwłaczajcie jeden drugiemu’ (4:11). Również Jan w swoim Liście woła: ‘Nie miłujcie świata’ (1 J 2:15) i w tym podobnie, gdzie się mówi: ‘Nie chciej tego, lub nie chciej tamtego’; względnie, gdzie Boże upomnienia wymagają współpracy woli dla wykonania jakiegoś czynu lub poniechania go, a więc tym samym dostatecznie wykazują istnienie wolnej woli. Niech zatem nikt nie oskarża w sercu swoim Boga, ale niech każdy przypisuje sobie swój grzech. A kiedy ktoś spełnia jakiś uczynek po Bożemu, niech nie oddziela go od swojej własnej woli. Kiedy czyn jest dobrowolny, wtedy należy go uznać za dobry i spodziewać się za ów dobry uczynek nagrody od Tego, o którym mówi Pismo, że ‘odda każdemu według uczynków jego’ (Mt 16:27). (św. Augustyn, „Traktaty o łasce”, str. 110-112)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz