Szukaj na tym blogu

środa, 14 grudnia 2016

Jezus anatemą?

Biblia jest pełna niespodzianek. Jedną z nich odkryłem w ubiegłym tygodniu w czasie lektury Nowego Testamentu w wersji interlinearnej.

Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy z dwuznaczności, jaka wiąże się z biblijnym słowem „anatema”. Czytając Łk 21,5 („Gdy niektórzy mówili o świątyni, że jest przyozdobiona pięknymi kamieniami i darami, powiedział…” BT) zauważyłem z niemałym zdziwieniem, że greckim słowem, które zostało przetłumaczone w Biblii Tysiąclecia „darami”, jest słowo „αναθημασιν[1], celownik liczby mnogiej od: ἀνάθημα (czyt. anathema[2]). To słowo funkcjonuje także w jęz. polskim – „anatema”, ale jego znaczenie jest zgoła przeciwne: „klątwa” [3]. Także i to znaczenie wywodzi się z tego samego słowa greckiego, które w Łk 21,5 oznacza „dar wotywy”. Czyżby więc jedno i to samo słowo oznaczało „dar wotywny ofiarowany Bogu” i rzecz (lub osobę), która znajduje się pod klątwą, czyli przeklętą? Dokładnie tak![4]

Greckie słowo „anatema” oznaczające rzecz lub osobę pod klątwą jest również obecne w Piśmie św. i to o wiele częściej niż w tym znaczeniu, z jakim spotykamy się w Łk 21,5 (jedyny taki przypadek w całym NT). Trzy przykłady: „Jeżeli ktoś nie kocha Pana, niech będzie anatema (ἀνάθεμα)!” (1 Kor 16,22). Ten sam św. Paweł mówi o sobie: „Wolałbym bowiem sam być anatema (ἀνάθεμα) [odłączony] od Chrystusa dla [zbawienia] braci moich, którzy według ciała są moimi rodakami” (Rz 9,3), a w innym miejscu o Jezusie: „Otóż zapewniam was, że nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: «Jezus [niech będzie] anatema (ἀνάθεμα)!». Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem jest Jezus»” (1 Kor 12,3)[5].

W ostatnim cytowanym wersecie to słowo odnosi się do Jezusa. I dlatego w tym kontekście można rozumieć je na różne sposoby[6]:


A skoro tak, to cały ten werset może być tłumaczony na różne sposoby. W Biblii Tysiąclecia czytamy: „Otóż zapewniam was, że nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: «Niech Jezus będzie przeklęty!». Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem jest Jezus»”. W przypisie można przeczytać: „Tzn. jak niemożliwością jest, by ktoś był wspierany przez Ducha Świętego, gdy bluźni Jezusowi, tak również nikt nie może wyznać swej wiary, jeżeli nie otrzyma specjalnej pomocy z góry”. 

Wojciech Kosek, który jest też autorem powyższego graficznego przedstawienia „Jezusa jako anatemy” proponuje inne rozumienie 1 Kor 12,3: „Pełną wymowę stwierdzenia św. Pawła z 1Kor 12,3 należy ująć następująco: tak jak ‘nie ma na świecie ani żadnych bożków, ani żadnego boga, prócz Boga jedynego’ (8,4), tak też duch żadnego boga ani nie objawi pełni tajemnicy Jezusa – Anathemy, ani pełni tajemnicy Jezusa – Pana, prócz Ducha Boga jedynego, Ducha Świętego”. Jest to konkluzja jego studium „Jezus jako Anathema (1 Kor 12,3) w świetle Didache 16,5 w tłumaczeniu Anny Świderkówny”, z którym można zapoznać się klikając na link: http://www.adoracja.bielsko.opoka.org.pl/biblistyka/1Kor12_3_dr_Wojciech_Kosek.html



[2] Chociaż prawidłową transkrypcją greckiego słowa jest zapis: „anathema”, to jednak, ponieważ w jęz. polskim poprawną ortograficznie wersją jest „anatema”, w niniejszej notce będę stosował się (z małymi wyjątkami) do wskazań polskiej ortografii. 
[3] Słownik języka polskiego podaje takie znaczenia tego słowa:
a) «w katolicyzmie i prawosławiu: uroczysta klątwa kościelna»
b) «ostre potępienie kogoś lub czegoś» (http://sjp.pwn.pl/szukaj/anatema.html)
[4]  Z. Abramowiczówna (redaktor), Słownik grecko–polski, ἀνάθεμα – 1. rzecz poświęcona bóstwu, wotum; 2. rzecz lub osoba przeklęta.
[5] Wprawdzie w 1 Kor 12,3; 16,22; Rz 9,3 jest inny zapis tego słowa, różny niż w Łk 21,5, ale jak można przeczytać w Teologicznym Słowniku Nowego Testamentu, nie ma pomiędzy nimi różnicy znaczeń. („ἀνάθεμα is a new Hell. constr. for the Att. ἀνάθημα with no change of meaning” (Kittel, G., Bromiley, G. W., & Friedrich, G. (Eds.). (1964–). Theological dictionary of the New Testament (electronic ed., Vol. 1, p. 354). Grand Rapids, MI: Eerdmans.))

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz