„Wszelkie
karcenie na razie nie wydaje się radosne, ale smutne, potem jednak przynosi
tym, którzy go doświadczyli, błogi plon sprawiedliwości” (Hbr
12:11 BT).
***
Pytanie w tytule odnosi się do wersetu Hbr 12:2. Jest on
różnie tłumaczony. Poniżej cztery przykłady:
„Patrzmy na Jezusa, który nam w wierze przewodzi i ją
wydoskonala. On to zamiast (ἀντὶ, czyt.:
anti) radości, którą Mu obiecywano (προκειμένης, czyt.:
prokeimenes), przecierpiał krzyż, nie bacząc na jego hańbę, i
zasiadł po prawicy tronu Boga” (Biblia Tysiąclecia).
„Patrząc na Jezusa, wodza i dokończyciela wiary, który dla (ἀντὶ) wystawionej (προκειμένης) sobie
radości, podjął krzyż, wzgardziwszy sromotę, i usiadł na prawicy stolicy Bożej”
(Biblia Gdańska, 1663 r.).
„Patrząc na Jezusa, twórcę i dokończyciela wiary, który z powodu (ἀντὶ) przygotowanej (προκειμένης) mu
radości wycierpiał krzyż, nie zważając na hańbę, i zasiadł po prawicy tronu
Boga” (Uwspółcześniona Biblia Gdańska, 2009 r.).
„Utkwijmy wzrok w Jezusie, w Tym, który wzbudza i
doskonali wiarę, i który ze względu (ἀντὶ) na czekającą (προκειμένης) Go
radość wycierpiał krzyż, nie zważając na hańbę, i zajął miejsce po prawej
stronie tronu Boga” (Nowe Przymierze).
Zasadnicza różnica pomiędzy tymi wersjami wynika z
różnych tłumaczeń dwóch słów greckich: ἀντὶ i προκειμένης (forma
podstawowa: πρόκειμαι, czyt.: prokeimai).
Timophy Friberg, autor “Analytical
Lexicon of the Greek New Testament” wyjaśnie znaczenie tych słów w następujący
sposób:
2262 ἀντί przyimek
łączący się z dopełniaczem, pierwotnie [w grece klasycznej] odnosił się do
miejsca naprzeciwko; w sensie
przenośnym w NT (1) dla wskazania podmiany: zamiast,
w miejsce (Łk 11:11; Mt 20:28 i Mk 10:45 przynależy tu też; J 1:16 wskazuje
podmianę sukcesywną); (2) dla wskazania, że jedna rzecz jest ekwiwalentem
innej: za, jako, w miejsce (1 Kor
11:15); (3) w sensie ὑπέρ dla, ze względu na (Mt 17: 27); (4)
dla oznaczenia przyczyny: ἀ. τούτου dlatego, z tej
przyczyny (Ef 5:31); ἀνθ ὧν ponieważ,
dlatego, że (Łk 1, 20; (5) dla
wskazania rezultatu ἀνθ ὧν, sugerując,
że jedna rzecz wynika z drugiej więc,
dlatego (Łk 12:3).[1]
23080 πρόκειμαι (1) leżeć
przed, być wystawionym na publiczny widok; o ciałach umarłych być
wystawionym na widok; o zburzonych miastach ukazanych jako przykład istnieć
dla wszystkich, aby mogli zobaczyć (Jud 7); (2) w sensie przenośnym, o
zaplanowanym celu lub szansie leżeć przed, być widocznym (Hbr 12:1); (3)
o postawie być w danym miejscu, być obecnym (2 Kor 8:12).[2]
Wszystkie przytoczone powyżej tłumaczenia uwzględniają znaczenie
leksykalne wyróżnionych słów. Jednak zarówno kontekst mniejszy (werset 12:2),
jak i większy tego wersetu uwzględniający cały poprzedni rozdział i rozdział
dwunasty Listu do Hebrajczyków, czy wreszcie całego Pisma św., przekonują mnie,
że te protestanckie tłumaczenia lepiej oddają myśl autora natchnionego. Rozdział
jedenasty ukazuje bowiem szereg postaci z przeszłości Izraela podanych jako
przykłady wytrwałości w wierze. A wytrwali
oni w wierze właśnie dlatego, że nie koncentrowali się na tym, co widzialne,
ale raczej „przez wiarę” (lub: „w wierze”) wpatrywali się w to, co niewidzialne.
„W wierze pomarli oni wszyscy, nie osiągnąwszy tego, co im przyrzeczono, lecz
patrzyli na to z daleka i pozdrawiali, uznawszy siebie za gości i pielgrzymów
na tej ziemi. Ci bowiem, co tak mówią, okazują, że
szukają ojczyzny. Gdyby zaś tę wspominali, z której wyszli, znaleźliby
sposobność powrotu do niej. Teraz zaś do
lepszej dążą, to jest do niebieskiej.” (Hbr 11:13-16 BT). Wszyscy ci
bohaterowie ST, przykłady wiary, umieli zrezygnować z ulotnej rozkoszy grzechu,
aby raczej cierpieć dla niebieskiej ojczyzny. I ta sama myśl zawarta jest w
interesującym nas wersecie (Hbr 12:2). W nim autor wzywa słuchaczy (lub
czytelników) do wpatrywania się w Jezusa, który „dla przygotowanej (czekającej na Niego po cierpieniach krzyża) Mu radości
podjął krzyż, nie bacząc na jego hańbę, i zasiadł po prawicy tronu Boga”. Moim zdaniem, taki
sens tego wersetu lepiej wkomponowuje się w argumentację autora zawartą w tych
dwóch rozdziałach (11 i 12), a także wierniej odpowiada temu, co było
zapowiedziane o Panu i Jego zbawczym cierpieniu (krzyż) już w ST:
„Spodobało się Panu zmiażdżyć Go cierpieniem. Jeśli On
wyda swe życie na ofiarę za grzechy, ujrzy potomstwo, dni swe przedłuży, a wola
Pańska spełni się przez Niego. Po udrękach swej duszy, ujrzy światło i nim się
nasyci. Zacny mój Sługa usprawiedliwi wielu, ich nieprawości On sam dźwigać
będzie. Dlatego w nagrodę przydzielę Mu tłumy, i posiądzie możnych jako
zdobycz, za to, że Siebie na śmierć ofiarował i policzony został pomiędzy
przestępców.” (Iz 53:10-12 BT).
Akurat tak się składa, że z tych czterech przytoczonych
powyżej tłumaczeń wersetu Hbr 12:2, protestanckie są tymi, które lepiej oddają
myśl autora Listu do Hebrajczyków. Niestety, nie mam dostępu do innych polskich
wydań katolickich ani do piątego wydania Tysiąclatki. Mam za to dostęp do
elektronicznej wersji zarówno łacińskiej (Nova Vulgata – typiczne tłumaczenie
łacińskie), jak i angielskiej (New American Bible) oraz niemieckiej (Einheitsübersetzung),
które stanowią podstawę dla lekcjonarzy katolickich w języku angielskim i
niemieckim (podobnie jak BT dla polskiego). Wszystkie one zgodnie wyrażają
sens: „Jezus dla (lub: ze względu na) czekającej Go radości,
podjął krzyż”:
„…qui pro gaudio sibi proposito sustinuit
crucem…” (Nova Vulgata).
“For the sake of the joy that lay before
him he endured the cross…” (New American Bible).
„Er hat angesichts
der vor ihm liegenden Freude das Kreuz auf sich genommen“ (Einheitsübersetzung).
[1] 2262 ἀντί preposition with the genitive, originally with a local
sense over against, opposite; used figuratively in the NT (1) to
indicate a replacement instead of, in place of (LU 11.11; MT 20.28 and
MK 10.45 also belong here; JN 1.16 indicates a successive replacement); (2) to
indicate one thing as equivalent to another for, as, in place of (1C
11.15); (3) in the sense of ὑπέρ on behalf of, for, for the sake of (MT 17.27); (4) to indicate a cause: ἀ. τούτου for this reason, that is why (EP 5.31); ἀνθ ὧν because, in return for which (LU 1.20); (5) to indicate a result ἀνθ ὧν, implying one thing for another so
then, therefore (LU 12.3).
[2] 23080 πρόκειμαι (1) lie before, be on public
display; of dead bodies be exposed to view; of destroyed cities
exhibited as an example exist for all to see (JU 7); (2) figuratively,
of a prescribed goal or prospect lie ahead, be set before (HE 12.1); (3)
of an attitude be present, be there (2C 8.12).
pierwszorzędne studium.
OdpowiedzUsuń