O modlitwie różańcowej

7 października obchodzimy wspomnienie Matki Bożej Różańcowej. Zostało ono ustanowione na pamiątkę zwycięstwa broniącej Europy floty chrześcijańskiej nad przeważającymi siłami muzułmańskimi, jakie miało miejsce 7 października 1571 r. w pobliżu portu Lepanto, u wejścia do Zatoki Korynckiej. Jednak pierwotną nazwą tych obchodów było święto Matki Bożej Zwycięskiej. Było ustanowione przez Ojca św. Piusa V i miało być obchodzone w pierwszą sobotę października. Dwa lata później, w 1573 r. papież Grzegorz XIII zmienił nazwę święta na Matki Bożej Różańcowej dla podkreślenia nabożeństwa, które przyczyniło się do tego spektakularnego zwycięstwa.[1] W ten sposób wspomnienie Matki Bożej Zwycięskiej zostało złączone z nabożeństwem różańcowym. Cudowne zwycięstwo pod Lepanto jest ogólnie znane. Ale nie jest ono jedynym zwycięstwem Matki Bożej wyproszonym przez różaniec. Nie mniejszym cudem, choć o wiele mniej znanym, jest ten, który miał miejsce w czasie o wiele nam bliższym i na naszej ziemi, a przypomniany był przez śp. bpa Kraszewskiego na spotkaniu Kapłańskiego Ruchu Maryjnego:

Działo się to w Polsce w czasie II wojny światowej. Starsi wiedzą o tym z osobistego doświadczenia, młodsi z lekcji historii, opowiadań, filmów, książek. Wojna pochłonęła ogromną ilość istnień ludzkich. Polacy ginęli na frontach wojny, podczas bombardowań miast i wsi, ginęli w obozach koncentracyjnych, więzieniach, byli rozstrzeliwani, wieszani na ulicach, ginęli od mrozu, głodu w obozach śmierci. Pojawienie się żołnierzy niemieckich w jakiejś miejscowości z reguły oznaczało śmierć nawet wielu mieszkańców. Bardzo często żołnierze niemieccy, którzy przyjechali do jakiejś miejscowości strzelali do napotkanych na ulicy ludzi tak jak do zwierząt w lesie. Są w Polsce miejscowości, parafie, które straciły nawet do 60 – 80% mieszkańców. Oprócz tego Polska w czasie II wojny światowej odniosła ogromne straty materialne: spalone wioski, miasta, zniszczone fabryki. A jednak jest jedna parafia w Polsce, której mieszkańcy nie zaznali wyżej wymienionych nieszczęść:
 

- Nikt z tej parafii nie zginął w czasie wojny!
- Wszyscy żołnierze powrócili z wojny do swoich rodzin!
- Przez cały czas wojny, żaden Niemiec nie przekroczył granicy tej parafii!

Trudno nazwać inaczej niż cudem. Jak to się stało, że ta parafia doznała tego cudu?

Parafia ta w 1939r. liczyła 7 tys. mieszkańców. Dnia 1.IX. 1939r., gdy Niemcy zaatakowały Polskę, we wspomnianej parafii proboszczem był bardzo mądry i pobożny kapłan. W tym tragicznym dniu w tamtejszym kościele zgromadziło się trochę ludzi na Mszy św.- był to pierwszy piątek miesiąca.

Proboszcz do zgromadzonych w kościele ludzi powiedział wtedy takie słowa: „Dziś Niemcy pod wodzą Hitlera zaatakowały Polskę. Hitler to człowiek opętany przez szatana. Hitler wyrządzi straszliwe zło Polsce i całej Europie. Zginą miliony ludzi, Europa ulegnie wielkiemu zniszczeniu. Czy jest jakiś ratunek? Czy możemy uniknąć śmierci, uratować nasze domy, gospodarstwa, zakłady pracy? Tak, jest ratunek! Tym ratunkiem jest różaniec przed wystawionym w monstrancji Najświętszym Sakramentem! Od dzisiaj, aż do końca wojny, (nie wiemy ile będzie trwać ta wojna), każdego dnia w naszym kościele będzie odmawiany Różaniec przed wystawionym Najświętszym Sakramentem. Zapraszam wszystkich każdego dnia na to nabożeństwo”.

(Wojna trwała 6 lat, Różaniec w kościele trwał 6 lat). Proboszcz podał ludziom godz. nabożeństwa. Na to nabożeństwo ludzie zaczęli przychodzić. Odmawiali cząstkę Różańca (5 tajemnic) po Różańcu proboszcz udzielał błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem. Początkowo ludzi było niewiele, ale w miarę upływu wojny przychodziło coraz więcej. Kościół codziennie był zapełniony ludźmi. Gdy spostrzeżono, jaka jest potęga tego nabożeństwa, tzn. że nikt z tej parafii nie zginął(w innych zginęło już wielu) na Różaniec codziennie gromadziło się tyle ludzi, że kościół nie mógł wszystkich pomieścić![2]

Oba te świadectwa są bardzo wymowne. Jednak brane same w sobie mogą prowadzić do nieporozumienia. Bo skuteczność różańca nie wynika z odmawiania tych, a nie innych modlitw, odmawianych w tej, a nie innej kolejności, ani też z ilości czy odpowiedniej proporcji „Zdrowaś Maryjo” w stosunku do „Ojcze nasz”. Gdyby tak było, mielibyśmy do czynienia z magią, a nie chrześcijańską modlitwą. Nie, chodzi o coś innego. Chodzi o powiązanie różańca z misterium paschalnym – z męką, śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa. A związek ten jest zachowany na różnych płaszczyznach. Najłatwiej ukazać go wskazując na rozważane tajemnice – wydarzenia z życia Pana Jezusa i Jego Matki. Misterium paschalne uobecniane jest w sakramentach, szczególnie w Eucharystii w sposób sakramentalny – czyli niewidzialny, ale rzeczywisty. Natomiast modlący się na różańcu zbliża się do tych tajemnic przez kontemplację. Bo różaniec jest przed wszystkim rozważaniem owych wydarzeń zbawczych, a nie tylko „klepaniem Zdrowasiek”. Tu, niejako na marginesie, praktyczna uwaga związana z odmawianiem różańca. Z tym podwójnym charakterem modlitwy różańcowej wiążą się poważne problemy. Jak można jednocześnie odmawiać przepisane modlitwy i myśleć o wydarzeniach? O. Bronisław Mokrzycki SJ radzi wyobrazić sobie obraz przedstawiający daną scenę, i odmawiając Ojcze nasz i kolejne Zdrowaś Maryjo duchowo wpatrywać się w ten obraz.

Ale to nie jedyny związek. Związek różańca z misterium paschalnym Chrystusa wyraża się także w modlitwach, która składają się na różaniec. I tak zaczynając od „Chwała Ojcu” – jest to uwielbienie całej Trójcy Świętej. To było celem ziemskiego życia Pana Jezusa, jest celem całego Kościoła i powinno być celem każdego wierzącego – żyć ku chwale Boga w Trójcy Świętej jedynego.

- „Ojcze nasz”. To modlitwa, której nas nauczył Jezus Chrystus. Uczy nas zwracania się do Boga „Ojcze”, uczy nas powierzenia wszelkich spraw Bogu, uczy nas starać się najpierw o królestwo Boże w nadziei, że wszystko inne będzie nam dodane. Jest to modlitwa w pełnym tego słowa znaczeniu. Kieruje nasze myśli do początku, czyli do Ojca. On jest Stwórcą i autorem planu zbawczego. Wykonawcą zaś jest Syn, natomiast w Duchu Świętym staje się ono naszym udziałem.

- „Wierzę w Boga”. Jest to wyznanie wiary w Ojca, Syna i Ducha Świętego. To wyznanie nazywamy Składem apostolskim. Używane było w czasie udzielania chrztu w Kościele rzymskim. Wskazuje na łączność z Apostołami, a szczególnie z Księciem Apostołów – Piotrem, który w Rzymie przebywał i tu poniósł swoje męczeństwo. Jest to zarazem skrót historii zbawczej, od stworzenia aż do powtórnego przyjścia Jezusa.

- „Pozdrowienie Anielskie”. „Ave Maria”, modlitwa, w której występuje imię Jezusa i Maryi. Połączenie tych imion jest bardzo ważne. To przypomnienie sceny Zwiastowania – momentu przełomowego w całej historii. Jest to moment, w którym odwieczny plan zbawienia zaczyna się realizować. Misterium Chrystusa zaczyna się realizować, Jego Pascha. Pascha Chrystusa, przypomnę, to Jego przejście przez mękę, Krzyż do chwały zmartwychwstania. Maryja była od początku wewnętrznie, głęboko związana z Paschą Pana. W imieniu ludzkości wypowiada swoje „Fiat” – „Niech mi się stanie według twego słowa”. I jest obecna aż po Krzyż i dalej aż po cichą modlitwę w Wieczerniku w dzień zesłania Ducha Świętego. Ona nie tylko była obecna obok Krzyża, ale uczestniczyła głęboko w cierpieniach swojego Syna, Ona współcierpiała. Ta modlitwa to zarazem prośba do Maryi o Jej obecność teraz i w godzinę naszej paschy: „Módl się za nami, grzesznymi, teraz i w godzinę śmierci naszej”. To dwa najważniejsze momenty naszego życia, momenty, od których zależy nasz wieczny los: „teraz” i godzina naszej śmierci. Dlatego tak ważna jest ta prośba o wstawiennictwo Matki Pana w tych decydujących chwilach.

W tym miejscu trzeba nam się zatrzymać. Przytoczone powyżej świadectwa podkreślają skuteczność modlitwy różańcowej. Przedstawione związki różańca z historią zbawienia pokazują przyczyny tej skuteczności. Jednak trzeba zwrócić tu uwagę, że wspomniane świadectwa odnosiły się do skuteczności modlitwy różańcowej w obronie przed wrogami zagrażającymi naszej wolności i życiu. W obu tych przypadkach chodzi o wolność i życie doczesne. Miłość do Ojczyzny jest czymś dobrym, a nawet świętym, ale nie możemy modlić się tylko w intencjach doczesnych, bo zgodnie ze słowami Pana Jezusa: „Cóż za korzyść ma człowiek, jeśli cały świat zyska, a siebie zatraci lub szkodę poniesie?” (Łk 9:25 BT). Nie możemy widzieć w modlitwie za naszą Ojczyznę ziemską, niezależnie od tego, czy jest to mała ojczyzna – rodzinna parafia, czy też Ojczyzna, której na imię Polska, ani jedynego, ani najważniejszego celu naszej modlitwy, bo „nasza ojczyzna jest w niebie” (por. Flp 3, 20). Pamięć o naszej Ojczyźnie ziemskiej nie może nam przesłonić tej niebieskiej.

Aby móc dostać się do Ojczyzny niebieskiej, potrzebujemy stać się podobni do Boga i mieszkańców nieba. I tu właśnie różaniec okazuje się bardzo przydatny. Uczy on nas naśladowania postaw Jezusa i Maryi, a te stają się drogą do nieba. Chciałbym zwrócić uwagę na dwie z nich: pokorę i wytrwałość. Sam Pan wskazuje na nie: „Weźcie moje jarzmo na siebie i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokorny sercem, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych” (Mt 11:29 BT). „Kto wytrwa do końca, ten będzie zbawiony” (Mt 10:22 BT).

Pokora. Tylko pokorny człowiek jest zdolny do przyjęcia bezwarunkowej miłości Boga. Dlatego ten, komu brak pokory, nie jest zdolny przyjąć Bożej miłości miłosiernej, która w ostatecznym rozrachunku okaże się darmowym i całkowicie niezasłużonym darem Boga. Studiowanie może nam dać poczucie, że my tu coś znaczymy. Różaniec uczy nas, jak przyjmować Boga, jak przyjmować zbawienie. Bo ono przecież już się dokonało. Teraz potrzeba tylko naszego otwarcia, naszej pokory, aby je przyjąć. Jeśli ktoś się szarpie, targuje z Bogiem, to znak, że brak mu różańca i pokory.

W momencie powstawania różaniec był modlitwą ubogich. Dzisiaj różaniec jest modlitwą najwspanialszych umysłów i serc, umiłowaną przez tylu ludzi ze świata kultury, sztuki i nauki, wybitnych teologów, papieży. Jest tu jakieś podobieństwo do „Biblii ubogich”. Nazywano tak wszelkie obrazowe przedstawienia postaci i scen biblijnych. Ponieważ wielu ludzi w tamtych latach było niepiśmiennych i nie umiało czytać, przynajmniej po łacinie, a jak pamiętamy liturgia była sprawowana w tym języku i nie było Biblii w językach narodowych, jak to jest rzeczywistością dzisiaj, dlatego, aby przybliżyć prostemu ludowi świat Biblii, artyści czynili to przez rzeźby, obrazy, witraże. Wtedy było to przeznaczone dla ludzi prostych i niewykształconych. Dzisiaj to dzieła sztuki i piękna. Zachwycają się nimi najwspanialsze umysły. Dlaczego? Bo w obu przypadkach nie było przeszkody, którą nazywamy pychą. I Duch Święty wlał się w umysły tych, którzy chcieli przybliżyć świat Biblii, misterium Chrystusa, życie świętych ubogim i prostym. I dlatego dzisiaj są piękne. Ponieważ jest w nich duch. Mickiewicz to wyraża w ten sposób: „Niech się twa dusza doliną położy, wnet po niej, niby rzeka, popłynie Duch Boży”.

Doliną położył się duch ludzi przygotowując prostaczkom skarby biblijne i dlatego, niby rzeka popłynął Duch Boży, tak że dzisiaj zachwycają się kontemplacją najgenialniejsze umysły, najbardziej wrażliwe serca. Ponieważ była w nich pokora i miłość. Różaniec stał się modlitwą naprawdę skuteczną. I tu można przyznać rację Ludwikowi de Montfort, że każdy problem może być rozwiązany różańcem. Ze względu na pokorę i obecność Ducha Pańskiego.

Przykładem pokory jest Matka Pana. „Oto ja Służebnica Pańska”. Dosłownie niewolnica. A Bóg wynosi Ją na Królową nieba i ziemi, czyni Ją Panią, wywyższa. Maryja, od poczęcia został napełniona Duchem Świętym. Dlatego chciała się umniejszać przed Bogiem, a Bóg ją wywyższył zgodnie ze słowami Pana (Łk 18, 14). Podobnie Jan Chrzciciel został napełniony Duchem jeszcze w łonie swej matki. Dlatego, jak dorósł, pragnął się umniejszać, aby Jezus mógł wzrastać. Był pokorny, dlatego zasłużył na pochwałę Pana, że pomiędzy narodzonymi z niewiasty nie powstał większy od niego (por. Mt 11, 11). Skarby królestwa i jego tajemnice są powierzane ubogim. I Pan rozradował się w Duchu: „Wysławiam Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te rzeczy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je prostaczkom”. (Mt 11:25 BT).

Wytrwałość. Odmawianie różańca polega na powtarzaniu, dziesiątki razy. Trzeba zauważyć, że powtarzanie jest prawem rozwoju. Wystarczy popatrzeć na sportowca czy artystę. Do mistrzostwa prowadzi powtarzanie setki razy tych samych ćwiczeń. W tym zawarte jest prawo wzrostu. Powtarzanie sprawia zdobywanie wzrostu i osiągnieć, nabywanie sprawności.

Takiej wytrwałości uczy nas Pan. W Ogrójcu modlił się do Ojca powtarzając tę samą modlitwę. Pochwalił Kananejkę za jej wytrwałość. Zachęca do wytrwałej modlitwy i obiecuje jej wysłuchanie (Łk 18, 1nn). Wczesne chrześcijaństwo miało upodobanie w modlitwie litanijnej, gdzie powtarzano to samo wezwanie: „Panie, zmiłuj się nad nami” lub „Módl się za nami”. Podobnie niektóre Psalmy w Biblii mają powtarzający się werset niczym refren: „Bo Jego chwała na wieki”, „Bo Jego łaska na wieki”. Do tego prawa nawiązuje współczesna piosenka, która prawie zawsze ma powtarzający się rytm i refren.

W prawie powtarzania chodzi o nasiąkanie, smakowanie, o przebywanie w atmosferze, oddychanie. Różaniec wychowuje w tym i ludzie, którzy wytrwają w nim, doznają oddziaływania na całego człowieka.

Hanna Święcicka, znana autorka i publicystka, w książeczce „Twoje zdanie, Łukaszku”, przytacza taką historię: „Łukasz i Wojtek to usposobienie braterskiej miłości, a sam Łukaszek to już w ogóle czysta dusza z czarnymi oczami. Podobno Łukaszek prosi często matkę, by szła z nim na różaniec. Pytam, co wtedy robi.

- „A nic. Z natury ruchliwy, uspokaja się” – odpowiada matka. Opowiadałam o tym Maćkowi (synowi) i zastanawiałam się: laskowy kościółek, zapach kadzidła, światło w półmroku, szmer powtarzanych pacierzy. „Wiesz, już wiem, co Łukaszek robi – oddycha Panem Bogiem. Bodaj, czy to nie najważniejsze? Bo co człowiek może z Panem Bogiem robić? – tylko Nim oddychać”.[3]

---

[1] http://www.pch24.pl/dzieki-rozancowi-wyblagano-zwyciestwo-pod-lepanto-,31363,i.html

[2] http://adam-czlowiek.blogspot.com/2012/10/cud-rozancowy-trwajacy-6-lat-1939-1945.html

[3] Przy pisaniu tego rozważania korzystałem z konferencji o. Bronisława Mokrzyckiego SJ na temat różańca.