Tym razem nie chodzi o dyskusję z kalwinizmem, chociaż na pierwszy rzut oka może wydawać się inaczej. „Za wszystkich” czy „za wielu” jest sprawą wewnątrz-katolicką. W Polsce nie budzi ona tylu kontrowersji, co w innych częściach świata, a to z tej racji, że w polskim mszale od lat mamy tłumaczenie: „…która za was i za WIELU będzie wylana”. Jednak nie jest tak we wszystkich językach. W niemieckim, włoskim, hiszpańskim (i do niedawna – grudzień 2011 r. – w angielskim) słowa, które kapłan wymawia nad kielichem brzmią: „…która za was i za WSZYSTKICH będzie wylana”. 17 listopada 2006 r. kard. Francis Arinze, prefekt Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, zwrócił się do przewodniczących konferencji biskupich na całym świecie, aby przy tłumaczeniu mszału używali wyrażenia „za wielu” (tekst tego pisma można przeczytać klikając na ten link: http://www.ekumenizm.pl/content/article/20061119203926399.htm ). „Za wielu” jest dosłownym tłumaczeniem mszału łacińskiego. Moje ostatnie wpisy na temat zakresu ofiary Jezusa Chrystusa były okazją do komentarzy czy pytań w rodzaju: „Czy ‘za wielu’ oznacza ‘tylko za wybranych’?” „Czy formuła „za wszystkich” jest heretycka?” Lub: „Skoro Kościół katolicki naucza, że Pan Jezus umarł za wszystkich, to dlaczego w modlitwie eucharystycznej w słowach wypowiadanych nad kielichem pojawia się wyrażenie: ‘za wielu’?”
Jedna z użytkowniczek Frondy zadała mi podobne pytanie kilka miesięcy temu. Szukając szybko odpowiedzi w internecie „wyguglałem” …mój własny wpis sprzed dwóch lat, właśnie na Frondzie, o którym zapomniałem, że go napisałem. Wtedy jeszcze pracowałem w USA. Biskupi amerykańscy bardzo poważnie potraktowali przygotowanie do wprowadzenia nowego, trzeciego już tłumaczenia Mszału Rzymskiego. Na jednym ze spotkań prelegent omówił teologiczno-biblijne przesłanki dla tłumaczenia „za wielu”. We wspomnianej notce opisałem je pokrótce, ale później …zapomniałem. Oto ten tekst:
W ostatni wtorek razem z innymi kapłanami z diecezji uczestniczyłem w szkoleniu przygotowującym do zmian, które pojawią się w trzeciej edycji angielskiego mszału. Nowy mszał wejdzie do użytku z początkiem grudnia tego roku. Chodzi nie tylko o dodanie do niego nowych świętych, ale przede wszystkim o nowe tłumaczenie słów modlitwy eucharystycznej.
Jedną ze spraw wzbudzających najwięcej kontrowersji była zmiana słów w modlitwie eucharystycznej z „za wszystkich” na „za wielu”. W obecnej wersji kapłan omawiając słowa modlitwy konsekracyjnej nad kielichem z winem mówi: „Take it, all of you, and drink from it: this is the cup of my blood (…). It will be shed for you and for all (…)”, czyli: „która za was i za wszystkich będzie wylana”. W nowym tłumaczeniu zamiast „cup” będzie „chalice”, a zamiast „for all” będzie „for many”, czyli tak jak jest obecnie w polskim mszale: „za wielu”.
Dlaczego taka zmiana? Bo tak jest w mszale łacińskim, a on jest podstawą do tłumaczeń na języki współczesne. Ale czyżby oznaczało to, że Pan Jezus nie umarł za wszystkich, tylko za niektórych? Myślę, że dobrze będzie poznać to, co na ten temat mówi Biblia, bo to ona jest podstawą do tekstów mszalnych. Przytoczę teraz kilka cytatów biblijnych na interesujący nas temat.
„Nazajutrz [Jan Chrzciciel] zobaczył Jezusa, nadchodzącego ku niemu, i rzekł: ‘Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata’” (J 1:29).
„[Pan Jezus odpowiedział:] ‘A Ja, gdy zostanę nad ziemię wywyższony, przyciągnę wszystkich do siebie’” (J 12:32).
„[Jezus Chrystus] bowiem jest ofiarą przebłagalną za nasze grzechy, i nie tylko nasze, lecz również za grzechy całego świata” (1 J 2:2).
„My także widzieliśmy i świadczymy, że Ojciec zesłał Syna jako Zbawiciela świata” (1 J 4:14).
„On bowiem [Jezus Chrystus] jest ofiarą przebłagalną za nasze grzechy, i nie tylko nasze, lecz również za grzechy całego świata” (1 J 2:2).
„Albowiem miłość Chrystusa przynagla nas, pomnych na to, że skoro Jeden umarł za wszystkich, to wszyscy pomarli. A właśnie za wszystkich umarł Chrystus po to, aby ci, co żyją, już nie żyli dla siebie, lecz dla Tego, który za nich umarł i zmartwychwstał” (2 Kor 5:14-15).
„[Jezus Chrystus], który wydał siebie samego na okup za wszystkich jako świadectwo we właściwym czasie” (1 Tm 2:6)
„Ukazała się bowiem łaska Boga, która niesie zbawienie wszystkim ludziom” (Tt 2:11).
Te zdania mówią o tym, że ofiara Pana Jezusa jest za wszystkich. Natomiast w Ewangelii według św. Mateusza są zapisane słowa Pana mówiące o “wielu”:
„Następnie [Pan Jezus] wziął kielich i odmówiwszy dziękczynienie, dał im, mówiąc: ‘Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów’” (Mt 26:27-28).
„Podobnie czytamy u św. Marka: ‘I rzekł do nich: ‘To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana’ (Mk 14:24).
Co oznacza „wielu”? Czy jest to przeciwstawienie „wszystkim”? Nie, bo gdyby tak było, to Biblia byłaby wewnętrznie sprzeczna. Jak więc wytłumaczyć tę różnicę? Podoba mi się wyjaśnienie, które dał prelegent w czasie wspomnianego na początku spotkania. Otóż wskazał on na to, że słowa z Mt zdają się nawiązywać do proroctwa o Słudze Jahwe zapisanego u Proroka Izajasza: „Zacny mój Sługa usprawiedliwi wielu, ich nieprawości On sam dźwigać będzie. Dlatego w nagrodę przydzielę Mu tłumy, i posiądzie możnych jako zdobycz, za to, że Siebie na śmierć ofiarował i policzony został pomiędzy przestępców. A On poniósł grzechy wielu, i oręduje za przestępcami” (Iz 53:11-12). Chodzi tu nie tyle o przeciwstawienie „wielu” - „wszystkim”, ile raczej o wskazanie na to, że wspomniane proroctwo wypełniło się w Panu Jezusie.
Na zakończenie zacytuję Katechizm Kościoła Katolickiego, punkt 605:
605 Jezus w zakończeniu przypowieści o zbłąkanej owcy przypomniał, że ta miłość nie zna wyjątków: "Tak też nie jest wolą Ojca waszego, który jest w niebie, żeby zginęło jedno z tych małych" (Mt 18, 14). Jezus potwierdza, że przyszedł "dać swoje życie jako okup za wielu" (Mt 20, 28); to ostatnie pojęcie nie jest ograniczające: przeciwstawia całą ludzkość jedynej Osobie Odkupiciela, który wydaje siebie, aby ją zbawić [413]. Kościół w ślad za Apostołami [414] naucza, że Chrystus umarł za wszystkich ludzi bez wyjątku: "Nie ma, nie było i nie będzie żadnego człowieka, za którego nie cierpiałby Chrystus" [415].
-----------------------------
413 Por. Rz 5, 18-19: „A zatem, jak przestępstwo jednego sprowadziło na wszystkich ludzi wyrok potępiający, tak czyn sprawiedliwy Jednego sprowadza na wszystkich ludzi usprawiedliwienie dające życie. Albowiem jak przez nieposłuszeństwo jednego człowieka wszyscy stali się grzesznikami, tak przez posłuszeństwo Jednego wszyscy staną się sprawiedliwymi".
414 Por. 2 Kor 5,15; 1 J 2, 2.
415 Synod w Quierzy (853): DS 624.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz