Biblia jest pełna niespodzianek. Jedną z nich odkryłem w
ubiegłym tygodniu w czasie lektury Nowego Testamentu w wersji interlinearnej.
Wcześniej nie zdawałem sobie sprawy z dwuznaczności, jaka
wiąże się z biblijnym słowem „anatema”. Czytając Łk 21,5 („Gdy niektórzy mówili
o świątyni, że jest przyozdobiona pięknymi kamieniami i darami, powiedział…” BT) zauważyłem z niemałym zdziwieniem, że
greckim słowem, które zostało przetłumaczone w Biblii Tysiąclecia „darami”,
jest słowo „αναθημασιν”[1],
celownik liczby mnogiej od: ἀνάθημα (czyt.
anathema[2]).
To słowo funkcjonuje także w jęz. polskim – „anatema”, ale jego znaczenie jest
zgoła przeciwne: „klątwa” [3]. Także i
to znaczenie wywodzi się z tego samego słowa greckiego, które w Łk 21,5 oznacza
„dar wotywy”. Czyżby więc jedno i to samo słowo oznaczało „dar wotywny
ofiarowany Bogu” i rzecz (lub osobę), która znajduje się pod klątwą, czyli
przeklętą? Dokładnie tak![4]
Greckie słowo „anatema” oznaczające rzecz lub osobę pod
klątwą jest również obecne w Piśmie św. i to o wiele częściej niż w tym
znaczeniu, z jakim spotykamy się w Łk 21,5 (jedyny taki przypadek w całym NT). Trzy
przykłady: „Jeżeli ktoś nie kocha Pana, niech będzie anatema (ἀνάθεμα)!” (1 Kor 16,22). Ten sam św. Paweł mówi o sobie: „Wolałbym
bowiem sam być anatema (ἀνάθεμα) [odłączony]
od Chrystusa dla [zbawienia] braci moich, którzy
według ciała są moimi rodakami” (Rz 9,3), a w innym miejscu o Jezusie: „Otóż
zapewniam was, że nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić:
«Jezus [niech będzie] anatema (ἀνάθεμα)!». Nikt też nie może
powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem jest Jezus»” (1 Kor 12,3)[5].
W ostatnim cytowanym wersecie to słowo odnosi się do
Jezusa. I dlatego w tym kontekście można rozumieć je na różne sposoby[6]:
A skoro tak, to cały ten werset może być tłumaczony na
różne sposoby. W Biblii Tysiąclecia czytamy: „Otóż zapewniam was, że nikt,
pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: «Niech Jezus będzie
przeklęty!». Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem
jest Jezus»”. W przypisie można przeczytać: „Tzn. jak niemożliwością jest, by
ktoś był wspierany przez Ducha Świętego, gdy bluźni Jezusowi, tak również nikt
nie może wyznać swej wiary, jeżeli nie otrzyma specjalnej pomocy z góry”.
Wojciech Kosek, który jest też autorem powyższego
graficznego przedstawienia „Jezusa jako anatemy” proponuje inne rozumienie 1
Kor 12,3: „Pełną wymowę stwierdzenia św. Pawła z 1Kor 12,3 należy ująć
następująco: tak jak ‘nie ma na świecie ani żadnych bożków, ani żadnego boga,
prócz Boga jedynego’ (8,4), tak też duch żadnego boga ani nie objawi pełni
tajemnicy Jezusa – Anathemy, ani pełni tajemnicy Jezusa – Pana, prócz Ducha
Boga jedynego, Ducha Świętego”. Jest to konkluzja jego studium „Jezus jako
Anathema (1 Kor 12,3) w świetle Didache 16,5 w tłumaczeniu Anny Świderkówny”, z
którym można zapoznać się klikając na link: http://www.adoracja.bielsko.opoka.org.pl/biblistyka/1Kor12_3_dr_Wojciech_Kosek.html
[2] Chociaż prawidłową transkrypcją
greckiego słowa jest zapis: „anathema”,
to jednak, ponieważ w jęz. polskim poprawną ortograficznie wersją jest „anatema”, w niniejszej notce będę stosował
się (z małymi wyjątkami) do wskazań polskiej ortografii.
[3] Słownik
języka polskiego podaje takie znaczenia tego słowa:
a) «w
katolicyzmie i prawosławiu: uroczysta klątwa kościelna»
[4] Z. Abramowiczówna (redaktor), Słownik
grecko–polski, ἀνάθεμα – 1. rzecz poświęcona bóstwu, wotum; 2. rzecz lub
osoba przeklęta.
[5] Wprawdzie w 1 Kor 12,3; 16,22; Rz 9,3
jest inny zapis tego słowa, różny niż w Łk 21,5, ale jak można przeczytać w
Teologicznym Słowniku Nowego Testamentu, nie ma pomiędzy nimi różnicy znaczeń. („ἀνάθεμα is a new Hell. constr. for
the Att. ἀνάθημα with no
change of meaning” (Kittel, G., Bromiley, G. W., & Friedrich, G. (Eds.).
(1964–). Theological dictionary of the
New Testament (electronic ed., Vol. 1, p. 354). Grand Rapids, MI:
Eerdmans.))
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz